نگاهی به فیلم آمارکورد به کارگردانی فدریکو فلینی

راجر ایبرت منتقد سینم درباره‌ی آمارکورد می گوید: اگر واقعا فیلمی ساخته شده باشد که نوستالژی و شادی را همزمان در خود داشته باشد بدون شک این فیلم آمارکورد است. آمارکورد پانزدهمین فیلم فدریکو فلینی و چهارمین فیلم اوست که توانسته جایزه اسکاربهترین فیلم خارجی زبان را به خود اختصاص دهد. در این نوشتار یلووال مدیا نگاهی داریم به کارگردانی فدریکو فلینی برای فیلم آمارکورد.

دنیای آمارکورد

در آماکورد؛ فلینی روایتگر یک جهان آشفته در حد فاصل سیرک و رویا، زیباترین زنانی که ایتالیا به خود دیده است، مادرانی با سینه های بزرگ و انسان هایی با چهره های از ریخت افتاده و معیوب و مردانی افسرده که در تسخیر قلب زنان هستند.

فلینی در یکی از مصاحبه هایش گفته : هنرمندی که دنیای خودش را می سازد، خود را در این دنیا تکرار می کند. ما از شر خودمان نمی توانیم رهایی پیدا کنیم. ما متحول می شویم اما همان کودک دوازده یا جوان بیست و پنج ساله باقی می مانیم و ما درست همین تکرار را درآمارکورد فلینی تماشا می کنیم، او در آمارکورد بازگشتی دارد به شهر دوران کودکی خود، برمیگردد به ریمینی در دهه 1930. آمارکورد یک فیلم شاعرانه است با داستان هایی رنگارنگ درباره زندگی در یک شهر ساحلی تحت حکومت فاشیست.

فدریکو فلینی یک سال زندگی در این شهر کوچک را با مراسم تشییع جنازه، مراسم عروسی، آیین ها برای استقبال از بهار و دیگر مراسم های روستایی اش را نمایش می دهد.

سبک و ژانر فلینی در آمارکورد

فیلمهای فدریکو فلینی پیرو ژانر های مرسوم نیست و این امر در آماکورد نیز صدق می‌کند. او سبک و روش خاص خودش را برای تعریف حال و هوای آدمهای قصه اش دارد او با دقت در دیدن جزئیات ساده که از نگاه نئورئالیستی آغاز شد به دنیای شخصی با سویه های سورئال خودش رسید.

فلینی هیچ وقت قبل از شروع فیلمبرداری نمی دانست که فیلم چگونه از کار در می آید، او مثل یک انسان نابینا رو به جلو می رفت و در همان حال امیدوار بود که آن چه می پسندد در فیلم دیده شود؛ به عبارتی این فیلم ها بودند که فلینی را کارگردانی می کردند نه برعکس.

مضمونی که فلینی دوست دارد

درونمایه آثار فدریکو فلینی یادآوری های دوران کودکی است که در کشش و کوشش بین آفرینش و مرگ بین کوچه ها و خیابان های شهر شکل می گیرد. خود فلینی در این باره می گوید:  از آمارکورد به راحتی متوجه می شوید که من چیز زیادی از مدرسه یاد نگرفته ام و در عوض بیشتر با خودم و زندگی عشق کرده ام. حتی یک جمله، یک عدد به یونانی و لاتین، یک فرمول ریاضی یا شیمی به یاد ندارم ولی به خوبی یاد گرفتم که چگونه روح نگرش و درست دیدن را در خودم پرورش دهم.

به این ترتیب به راحتی می توان حدس زد گروه نوجوانی که در آمارکورد می بینیم احتمالا نوجوانی فلینی است که در خاطراتی بین تنبیه معلم ها و گشت و گذارهای بی هدف در کوچه و خیابان های شهر خودش را به یاد می‌آورد.

داستان آمارکورد

آمارکورد طرح داستانی مشخصی ندارد و انگار درباره ی چیزی نیست جز خود زندگی با همه غم ها و شادی هایش. خدمات نویسندگی فیلمنامه در آماکورد سرشار از داستان های مختلف است؛ برخی عاشقانه، برخی دلقک وار و مملو از سرخوشی های کودکانه، برخی شاید زشت و برخی مانند پرواز طاووس در برف مرموز.  در آمارکورد هم مانند بسیاری از دیگر فیلم های فلینی ترکیبی از فانتزی و رئالیته را بدون مرزبندی مشاهده می کنیم.

آن سوی نئورئالیستی فدریکو فلینی

تأثیر همکاری با تعدادی از کارگردانان نئورئالیست و بینش خاص این مکتب در آثار فلینی به وضوح قابل مشاهده است. خدمات فیلمبرداری در محل واقعی، استفاده از بازیگران غیرحرفه‌ای و … اما آن سبک واقع‌گرایانه محض و آن وفاداری مطلق به جلوه‌ها و نمودهای خارجی، که سینمای کارگردان‌های مذکور را مشخص می‌سازند، از جنبه‌های برجسته آثار فلینی محسوب نمی‌شود.

فدریکو فلینی می گوید: برای من نئورئالیسم به معنای نگاه کردن به واقعیت با چشمی صادق است، اما منظور از این واقعیت، تنها واقعیت اجتماعی نیست، بلکه همچنین واقعیت معنوی، واقعیت متافیزیکی و خلاصه هر آنچه انسان در درون خود دارد، را نیز در بر می‌گیرد.

آن طور که فلینی پایان می دهد

آمارکورد از آن دسته فیلم هایی است که فلینی تصمیم گرفته برایش پایانی در نظر نگیرد تا مخاطب بتواند پس از اتمام فیلم همچنان به آن بیاندیشد. ادوارد مورای نویسنده کتاب فلینی در این باره می‌نویسد «به دلیل علاقه و ارزشی که فلینی برای رمز و راز و برای عدم قطعیت و ابهام موجود در هستی و نیز قوه درک و هوش تماشاگر قایل است، هیچ‌وقت در فیلم‌هایش پایان مشخصی ندارند، یا راه‌حل‌های معینی ارائه نمی‌دهند.

او حس می‌کند که اگر یک پایان شسته رفته و مشخص ارائه دهد، با تماشاگر خود رفتاری صادقانه نداشته است چرا که او خود در زندگی هیچ‌گاه به راه‌حلی پایدار نرسیده است. فلینی از تخیل تماشاگر استفاده کرده و او را درگیر فیلم می‌نماید، و سرنوشت شخصیت‌ها و پایان داستان را بر عهده مخاطب وامی‌گذارد.